Ο θεσμός των Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των γονιών. Αυτό αποδεικνύει η μεγάλη και αυξανόμενη ζήτηση των θέσεών τους. Φέτος οι αιτήσεις υπερέβησαν τις 20.000 για τις 4.442 θέσεις Πρότυπων και Πειραματικών, συμπεριλαμβανομένων και των Εκκλησιαστικών Σχολείων. Η σημερινή άνθηση των Πειραματικών και Προτύπων πατάει στην κληρονομιά των αντίστοιχων σχολείων που ιδρύθηκαν το 2011 αλλά καταργήθηκαν το 2015 και αποδίδεται, μεταξύ άλλων, στο καλό εκπαιδευτικό προσωπικό, στην εφαρμογή εκπαιδευτικών καινοτομιών, στο ασφαλές σχολικό περιβάλλον.

Ειδικότερα, τα Πρότυπα Σχολεία είναι μονάδες της δευτεροβάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης (Γυμνάσια και Λύκεια), οι οποίες στοχεύουν στην καλλιέργεια και στη διάχυση της ιδέας και των πρακτικών της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς και στην ανάδειξη και ενθάρρυνση μαθητών με ταλέντα και ιδιαίτερες μαθησιακές δυνατότητες, που εισάγονται με εξετάσεις. Τα Πειραματικά Σχολεία είναι μονάδες και των δύο βαθμίδων, οι οποίες στοχεύουν στην υποστήριξη του πειραματισμού και της πιλοτικής εφαρμογής εκπαιδευτικών καινοτομιών στο εκπαιδευτικό σύστημα, σε τυχαίο δείγμα του μαθητικού πληθυσμού, που εισάγεται σε αυτά με ηλεκτρονική κλήρωση. Επιπλέον, επιδιώκεται η εξοικείωση των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών με τη διδασκαλία των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων, σε συνεργασία με τμήματα και σχολές ΑΕΙ και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ).

«Το ενδιαφέρον των γονιών είναι πολύ μεγάλο διότι οι μόνιμοι εκπαιδευτικοί έχουν υψηλά ακαδημαϊκά προσόντα», παρατήρησε μιλώντας χθες στην «Κ» η κ. Δώρα Κουντουρά, φιλόλογος στο Α΄ Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αμαρουσίου, η οποία έχει θητεύσει και σε Πρότυπο της Αθήνας. Στο σχολείο της υπάρχουν μαθητές από τους Θρακομακεδόνες αλλά και από τα Σεπόλια, ενδεικτικό του ενδιαφέροντος των γονιών. «Στα σχολεία αυτά υπάρχει η ελευθερία στον εκπαιδευτικό να πειραματιστεί, οργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα, και οι εκπαιδευτικοί έχουν κίνητρο να το κάνουν αφού έχουν μείωση ωραρίου. Κάτι που δεν ισχύει στα υπόλοιπα σχολεία. Υπάρχει ήρεμο κλίμα χωρίς διακοπές της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επίσης τα σχολεία έχουν συνεργασίες με ευρωπαϊκά, κάτι που διευρύνει τους ορίζοντες των μαθητών», προσθέτει η κ. Κουντουρά. Παράλληλα, τα Πρότυπα και Πειραματικά έχουν μαθητές διαφορετικού επιπέδου από τα σχολεία της γειτονιάς αφού στα πρώτα οι μαθητές εισάγονται με εξετάσεις (σε κατανόηση γλώσσας και μαθηματικά), ενώ στα Πειραματικά με κλήρωση.

Το νυν σύστημα έχει βάση εκείνο που θεσμοθετήθηκε το 2011, επί υπουργίας Αννας Διαμαντοπούλου. Τα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία (ΠΠΣ) όταν θεσμοθετήθηκαν το 2011 αποτέλεσαν εγχείρημα για υψηλού επιπέδου διδασκαλία και αριστεία στα δημόσια σχολεία στην Ελλάδα. Ωστόσο, από το 2015, με την απόφαση του τότε υπουργού Παιδείας Αριστείδη Μπαλτά και του αναπληρωτή του, αρμόδιου για το θέμα, Τάσου Κουράκη, η προσπάθεια ακυρώθηκε, αφού τα περίπου 60 ΠΠΣ με τη μορφή και τη φιλοσοφία που είχαν ιδρυθεί το 2011 καταργήθηκαν. Στη θέση τους ιδρύθηκαν πέντε Πρότυπα Σχολεία και 55 Πειραματικά Σχολεία. Ωστόσο, επί υπουργίας Κώστα Γαβρόγλου ψηφίστηκαν ρυθμίσεις που θεωρήθηκε ότι «μπόλιασαν» τα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία με τα αρνητικά χαρακτηριστικά των συμβατικών σχολείων: τη μονιμότητα των εκπαιδευτικών και την απουσία αξιολόγησής τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι παρότι έχουν σημαντικά ακαδημαϊκά προσόντα, οι εκπαιδευτικοί των Πρότυπων και Πειραματικών έχουν αξιολογηθεί από το μακρινό 2014, κάτι που έχει προκαλέσει τις αντιδράσεις γονέων σε Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία, που ζητούν οι εκπαιδευτικοί των ΠΠΣ να είναι αξιολογημένοι ώστε τα σχολεία να διατηρήσουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους.

«Το ενδιαφέρον των γονιών είναι πολύ μεγάλο διότι οι μόνιμοι εκπαιδευτικοί έχουν υψηλά ακαδημαϊκά προσόντα», λέει στην «Κ» η φιλόλογος Δώρα Κουντουρά.

Στο πλαίσιο της αλλαγής σελίδας με στόχο την ενίσχυση του θεσμού, από 62 τα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία το 2019, έφτασαν τα 120 το 2022 και από το επόμενο έτος, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και τη σχετική νομολογία, προστίθενται με απόφαση του υπουργείου Παιδείας επιπλέον 18 νέα σχολεία, που θα λειτουργήσουν με το νέο τους καθεστώς από τον Σεπτέμβριο του 2024.

«Παραμένουν θελκτικά, χωρίς ωστόσο να παραβλέπουμε τα προβλήματά τους που σχετίζονται κυρίως με το εκπαιδευτικό προσωπικό που δεν έχει πλέον κίνητρα, ενώ τα κενά καλύπτονται από αναπληρωτές. Οι εκπαιδευτικοί κινητοποιούνται για το απαιτητικό τους έργο μόνο από το προσωπικό τους μεράκι», παρατηρεί στην «Κ» ο κ. Κώστας Κοντογιάννης, ο οποίος έχει διατελέσει διευθυντής σε γνωστό ιδιωτικό σχολείο της χώρας αλλά και σε Πρότυπο Γυμνάσιο της Αθήνας.

Από φέτος μάλιστα υιοθετήθηκε μία σημαντική αλλαγή στο σύστημα επιλογής των μαθητών, οι οποίοι πλέον θα μπορούν να υποβάλλουν αίτηση σε τρία σχολεία: δύο Πρότυπα και ένα Πειραματικό. Στην περίπτωση επιλογής δύο Προτύπων δηλώνεται η σειρά προτίμησης στην πλατφόρμα των αιτήσεων, ενώ σε περίπτωση ταυτόχρονης επιτυχίας σε Πρότυπο και Πειραματικό θα πρέπει ο γονιός να επιλέξει. Ουσιαστικά καθιερώνεται ένα μίνι μηχανογραφικό για τους μαθητές.

Οι εξετάσεις πάντως που δίνουν οι μαθητές για να εισαχθούν στα Πρότυπα Γυμνάσια και στις λιγοστές θέσεις των Πρότυπων Λυκείων έχουν δημιουργήσει ένα νέο πεδίο για τα φροντιστήρια. Η σχετική υπουργική απόφαση αναφέρει ότι πρόκειται για τεστ δεξιοτήτων με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής (multiple choice). Στη Γλώσσα ελέγχονται οι δεξιότητες των μαθητών στην κατανόηση γραπτών κειμένων ποικίλων ειδών και περιεχομένου (λογοτεχνικά κείμενα, απλά άρθρα εφημερίδων ή περιοδικών, πολυτροπικά κείμενα κ.λπ.), καθώς και στη χρήση βασικών γραμματικών και συντακτικών φαινομένων. Στα Μαθηματικά ελέγχονται οι δεξιότητες στην κατανόηση και επίλυση προβλημάτων, κυρίως της καθημερινής ζωής αλλά και προβλημάτων με απλές αριθμητικές πράξεις. «Οι ερωτήσεις είναι πολλαπλής επιλογής και αξιολογούν τη συγκρότηση του μαθητή. Αν κατανοεί ένα κείμενο, εάν γνωρίζει γραφή, ανάγνωση, τα μαθηματικά μεγέθη. Δεν είναι κάτι ιδιαίτερο. Ο υποψήφιος δεν χρειάζεται φροντιστήριο», εξήγησε στην «Κ» ο κ. Γεώργιος Τόμπρας, πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων, καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Προετοιμασία
Οπως ανέφερε στην «Κ» ο έμπειρος φυσικός και φροντιστής κ. Γεώργιος Χατζητέγας, η προετοιμασία των μαθητών ξεκινάει από την αρχή της χρονιάς –κάποια παιδιά βέβαια την αρχίζουν αργότερα– και το κόστος κυμαίνεται ανάμεσα στα 150 με 200 ευρώ τον μήνα για 4-5 ώρες την εβδομάδα. Ωστόσο, καθώς τα δύο τελευταία χρόνια οι εξετάσεις γίνονται τέλη Απριλίου – αρχές Μαΐου (από τέλη Ιουνίου) τους δύο τελευταίους μήνες αρκετά φροντιστήρια προσθέτουν ώρες διδασκαλίας και έτσι το κόστος αυξάνεται στα 250 ευρώ. Σε αυτό περιλαμβάνονται και τα τεστ προσομοίωσης. Στο πλαίσιο αυτό, πολλοί μαθητές επέλεξαν τα ιδιαίτερα μαθήματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η ώρα κοστίζει γύρω στα 15 με 20 ευρώ, ενώ προς το τέλος τα παιδιά συμμετέχουν και σε 2-3 προσομοιώσεις που διοργανώνουν κάποια φροντιστήρια. Αυτές κοστίζουν η μία γύρω στα 35 με 40 ευρώ. Παρότι, το ΙΕΠ δηλώνει ότι δεν χρειάζεται προετοιμασία σε φροντιστήριο για την επιτυχία στις εξετάσεις εισαγωγής στα Πρότυπα, ο εξεταστικός πυρετός και ο μεγάλος ανταγωνισμός για τις θέσεις τους «τρέφουν» το φροντιστήριο.

Πρότυπα και Πειραματικά Γυμνάσια και Λύκεια στην Ελλάδα
120 σχολεία συνολικά, εκ των οποίων 83 Πειραματικά και στις δύο βαθμίδες και 37 Πρότυπα Γυμνάσια και Λύκεια.

20.018 αιτήσεις υπεβλήθησαν φέτος για 4.442 θέσεις Προτύπων και Πειραματικών, συμπεριλαμβανομένων των Εκκλησιαστικών Σχολείων.

15 νέα Πειραματικά και 3 Πρότυπα ιδρύονται στη χώρα.

9.146 μαθητές φοιτούν στα Πρότυπα και 11.092 στα Πειραματικά.

1.125 εκπαιδευτικοί υπηρετούν με θητεία στα Πρότυπα και 1.103 στα Πειραματικά.

ΑΠΟΨΗ
Ενισχύουν την εξωστρέφεια, έχουν όραμα και στόχους
Της Χάιδως Καλλιτσάκη*

Γιατί Πρότυπα; Γιατί είναι δημόσια σχολεία που έχουν στόχο την παροχή της καλύτερης δυνατής εκπαίδευσης σε μαθητές και μαθήτριες με υψηλούς ακαδημαϊκούς στόχους, ενθαρρύνοντας παράλληλα την ανάπτυξη των ιδιαίτερων κλίσεων, δεξιοτήτων και ενδιαφερόντων.

Γιατί έχουν περιθώρια αυτονομίας, λόγω της δυνατότητας των Επιστημονικών Εποπτικών Συμβουλίων τους να εισηγούνται την αναμόρφωση του αναλυτικού ή του ωρολογίου προγράμματος, προκειμένου να υλοποιούν ερευνητικά προγράμματα, ομίλους δημιουργικότητας, διασχολικές δράσεις και συνεργασίες, και να συμμετέχουν σε δίκτυα σχολείων.

Γιατί, παράλληλα με τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας, εφαρμόζουν σύγχρονες μεθόδους και πρακτικές, καινοτόμους διδακτικές προτάσεις και παιδαγωγικές προσεγγίσεις, ενώ έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν πιλοτικά, να αξιολογήσουν και να προτείνουν τροποποιήσεις στα νέα προγράμματα σπουδών, πριν από τη γενίκευση της εφαρμογής τους στα υπόλοιπα σχολεία.

Γιατί οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν σε αυτά με θητεία ή με απόσπαση έχουν αξιολογηθεί για την επιστημονική και παιδαγωγική τους κατάρτιση, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των συγκεκριμένων σχολείων.

Γιατί ενισχύουν την εξωστρέφεια και τη σύνδεση του σχολείου με την κοινότητα.

Γιατί αξιοποιούν απρόσκοπτα τον διατιθέμενο διδακτικό χρόνο, θέτουν στόχους από την αρχή της χρονιάς, τους σχεδιάζουν, τους υλοποιούν, αξιολογούν την επίτευξή τους και επανασχεδιάζουν, εάν χρειάζεται.

Γιατί είναι σχολεία με όραμα, που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προκλήσεις, έχοντας στο επίκεντρο τους μαθητές.

* Η κ. Χάιδω Καλλιτσάκη είναι φιλόλογος και διευθύντρια στο 2ο Πρότυπο Γυμνάσιο Αθηνών.