Αρκούν 15.000 ευρώ, όσο κοστίζει το παράβολο για μια προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας για να βραχυκυκλώσουν επενδύσεις εθνικής σημασίας, εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, ενίοτε για χρόνια.

Το Flyover στη Θεσσαλονίκη, η γραμμή 4 του Μετρό, η διάνοιξη της Λεωφόρου Κύμης, η γεώτρηση της Energean στα Ιωάννινα, η μαρίνα Πύλου, είναι μόνο μερικά από τα πιο εμβληματικά έργα, συνολικού ύψους άνω του 1,2 δισ. ευρώ, που έχουν μπλοκάρει στα γρανάζια προσφυγών στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας.

Αρκεί μια προσφυγή μερικών κατοίκων και τοπικών φορέων για να ακυρώσει τις γνωμοδοτήσεις των πλέον ειδικών να κρίνουν μια επένδυση, από τις επιτροπές περιβάλλοντος της οικείας Περιφέρειας και τα τοπικά επιμελητήρια, μέχρι τα δασαρχεία ή τις διευθύνσεις υδάτων και αρχαιολογίας.

Δεν έχει σημασία αν όλοι αυτοί έχουν γνωμοδοτήσει θετικά ότι τηρούνται οι προϋποθέσεις, οι οποίες προβλέπονται στους όρους των περιβαλλοντικών μελετών των έργων, το πλέον προσφιλές πεδίο των «επαγγελματιών» του είδους. Αρκεί μια ένσταση όσων θεωρούν ότι έχουν έννομο συμφέρον, ακόμη και αν δεν είναι ειδικοί και υποστηρίζονται απλώς από όσους χτίζουν καριέρες στον ακτιβισμό, για να μπλοκάρουν τις εξελίξεις, για μήνες στην καλύτερη περίπτωση, για χρόνια στη χειρότερη, γύρω από έργα συχνά πανελλαδικής εμβέλειας.

Κίνδυνος που επικρεμάται πάντα πάνω από το πολύπαθο εθνικό πρόγραμμα υδρογονανθράκων, το οποίο επανεκκίνησε το 2022 με απόφαση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Τα στελέχη του αμερικανικού κολοσσού της ExxonMobil, ξεκίνησαν πρόσφατα να αξιολογούν τα τρισδιάστατα δεδομένα που συνέλλεξε μέχρι και τις 19 Μαρτίου το σκάφος Ramform Hyperion στις θάλασσες νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης.

Η επεξεργασία τους αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2024, που σημαίνει ότι αμέσως μετά, εφόσον ληφθεί η απόφαση για ερευνητική γεώτρηση, θα ξεκινήσει λογικά η περιβαλλοντική μελέτη, η οποία με βάση την εμπειρία απαιτεί το λιγότερο 12 μήνες. Ανάθεση, σύνταξη, δημόσια διαβούλευση, έγκριση, μια εξαιρετικά συνθέτη διαδικασία. Στην καλύτερη περίπτωση, θα εκδοθεί κάπου στα τέλη του 2025.

Τι θα συμβεί αν με την έγκριση της περιβαλλοντικής μελέτης από το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ακολουθήσει κάποια προσφυγή, όπως έχει συμβεί πολλάκις στο παρελθόν για να σταματήσουν οι έρευνες υδρογονανθράκων;

Ποιός διαβεβαιώνει ότι σε μια τέτοια περίπτωση, η ExxonMobil θα δεχτεί να περιμένει για ακόμη ένα ή παραπάνω έτος μέχρι την εκδίκασή της στο ΣτΕ, όταν θα μετρά ήδη επτά και πλέον χρόνια άκαρπης παρουσίας στην Ελλάδα; Βρίσκεται ήδη εδώ ως παραχωρησιούχος από το 2018, τότε που ούσα μέλος της κοινοπραξίας με Total και ΕΛΠΕ (νυν Helleniq Energy), της δόθηκε το δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης στις θάλασσες της Κρήτης. Χρειάστηκε να περιμένει πάνω από τρία χρόνια, μέχρι το Δεκέμβριο του 2022, οπότε και το ΣτΕ απέρριψε τις προσφυγές που είχαν κατατεθεί, για να ξεκινήσει τα σεισμικά, ενώ στο μεταξύ η Total μας είχε αποχαιρετίσει. Στα πόσα άραγε χρόνια γίνεται μια γεώτρηση στην Ελλάδα από τότε που το ελληνικό κράτος αναθέτει το δικαίωμα στον παραχωρησιούχο;

Τον ίδιο φόβο βλέπουμε παντού. Τα πρώτα μηνύματα από τις γεωτρήσεις για σπάνιες γαίες στην Ελλάδα, απαραίτητες για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, είναι ενθαρρυντικά, μας έλεγε πρόσφατα ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων Κωσταντίνος Γιαζιτζόγλου.

Η βούληση φαίνεται να περισσεύει από όλους, κυβερνώντες και αγορά. Αλλά ο ίδιος ο πρόεδρος του ΣΜΕ δεν κρύβει το φόβο του για τους «επαγγελματίες Ρομπέν των Δασών που χτίζουν καριέρες μέσα από τον ακτιβισμό», μαζί με την ελληνική γραφειοκρατία, που όσο καλές και να είναι οι προθέσεις, παραμένει ανίκητη.

Είναι άραγε τόσο δύσκολο να αλλάξει κάτι στον πολύπαθο αυτό τομέα, ώστε να επιταχύνεται η έκδοση των δικαστικών αποφάσεων; Είναι τόσο δύσκολο να υπάρξει ένα ειδικό δικαστικό σώμα, όπως σε άλλες χώρες, πλαισιωμένο από τεχνοκράτες, εξοικειωμένους με περιβαλλοντικές μελέτες και με αρμοδιότητα να εκδίδει αποφάσεις εντός π.χ. 3-4 μηνών, ώστε να μην χάνεται πολύτιμος επιχειρηματικός χρόνος και αλλάζουν στο μεταξύ τα δεδομένα;

Και τι νόημα έχουν τόσες γνωμοδοτήσεις ειδικών όταν αρκεί η προσφυγή μιας δημοτικής αρχής για να τις ακυρώσει; Ποια είναι η ασφαλιστική δικλείδα που βάζει το Δημόσιο για να κατοχυρώσει μια επένδυση για την οποία έχουν αποφανθεί υπέρ της όλοι οι καθ’ ύλην αρμόδιοι;

Τον ίδιο φόβο έχουν και στο υπ. Εθνικής Οικονομίας όσοι παρακολουθούν την πορεία του Ταμείου Ανάκαμψης. Ένα εθνικής σημασίας κεφάλαιο, για το οποίο η μεγαλύτερη ανησυχία των ιθυνόντων αφορά το ενδεχόμενο προσφυγής σε κάποια σύμβαση, κάτι που μοιραία θα οδηγήσει  σε καθυστέρηση της ανάθεσης, αλλά και της δόσης, για την οποία αποτελεί προαπαιτούμενο. Το είδαμε ήδη να συμβαίνει με έργο - ορόσημο της 3ης δόσης για το οποίο το ΣτΕ εκδίκασε ευτυχώς γρήγορα την προσφυγή.

Αν θέλουμε πράγματι γεωτρήσεις για υδρογονάνθρακες, σπάνιες γαίες, επενδύσεις σε έργα υποδομών και γενικώς μεγάλα έργα στην Ελλάδα, πρέπει και να τα βοηθάμε να γίνουν, εφόσον φυσικά τηρούνται οι προϋποθέσεις, οι οποίες προβλέπονται στους περιβαλλοντικούς όρους που εγκρίνουν τα αρμόδια υπουργεία.

Χρειάζεται και θεσμική θωράκιση των μεγάλων επενδύσεων, προστασία απέναντι στο κίνημα των προσφύγων και των ενστάσεων. Ειδάλλως οι υψηλές θέσεις που καταλαμβάνει μονίμως η χώρα στις διεθνείς κατατάξεις, θα μείνουν γράμμα κενό στην πραγματικότητα που διαμορφώνουν οι επενδύσεις.

Γιώργος Φιντικάκης

liberal.gr