Η ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως συνδέεται αδιάρ­ρηκτα με την ιστορία της Φιλικής Εταιρείας.

Η μυθική αύτη οργάνωση, κατόρθωσε, μετη μορφή πού έλαβε, να συνενώσειόλες τις ζωτικές δυνάμεις ελληνισμού. Οι ιδρυτές της κατάφεραν κυρίως να συνδυάσουν τη βαθειά ριζωμένη, μα ολέθρια πεποίθησητων Ελ­λήνων επί Τουρκοκρατίαςότι ή Ελλάς δενθαελευθερωθεί παρά μετη συνδρομή τωνξένωνμε τη θλιβερή πραγματικότητα ότιοι Έλληνες δεν πρέπει ναβασίζονται παρά στιςίδιες των δυνάμεις.

Η Φιλική Εταιρία ήταν η πρώτη σοβαρή προσπάθεια για την προετοιμασία της επανάστασης στην Ελλάδα και εκ του αποτελέσματος κρίνεται επιτυχημένη. Η πολύχρονη ωρίμανση της ιδέας του ξεσηκωμού και η αίσθηση της συλλογικής προσπάθειας υπήρξε καθοριστική για την προετοιμασία του αγώνα. Με μόνα εφόδια τονπατριωτισμό, την πίστη και την αισιοδοξία, κατάφεραν τελικάνα οργανώσουνμια καθαρώς ελληνική εξέγερση.

Με επικρατέστερηημερομηνίαλοιπόν την 14 Σεπτεμβρίου 1814ιδρύεταιστην Οδησσόη Φιλική Εταιρεία από τρεις άνδρες όχι ιδιαίτερα επιφανείς ή πλούσιους, τονΝικόλαονΣκουφά από το Κομπότι Άρτας, τονΑθανάσιο Τσακάλωφ από τα Ιωάννινα και τον Εμμανουήλ Ξάνθο από την Πάτμο.

Καίριο ρόλο στην ίδρυση της Εταιρείας διαδραμάτισε και ένα τέταρτο πρόσωπο, ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος.

Ορόσημο για την ουσιαστική ενίσχυση της Εταιρείας στάθηκε η μύηση στα τέλη του 1818, του εύπορου εμπόρου Παναγιώτη Σέκερη, ο οποίος έγινε μέλος της Ανώτατης Αρχής και προσέφερε γενναία οικονομική υποστήριξη. Το αρχείο του αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές πηγές για την δράση και τα μέλη της Εταιρείας.

Η πορεία ανάπτυξης της Φιλικής είναι εντυπωσιακή. Το διάστημα 1814-1816 τα μέλη της αριθμούν περίπου 20. Ως τα μέσα του 1817 αναπτύσσεται κυρίως μεταξύ των Ελλήνων της Ρωσίας και της Μολδοβλαχίας, αλλά και πάλι τα μέλη της δεν υπερβαίνουν τα 30. Όμως, από το 1818 σημειώνονται αθρόες μυήσεις. Κατά το 1820 εξαπλώνεται σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Ελλάδας και τις περισσότερες ελληνικές παροικίες του εξωτερικού. Χιλιάδες υπολογίζονται οι μυημένοι, μολονότι είναι γνωστά μόνο 1096 ονόματα. Τους πρώτους μήνες του 1821 τα μέλη της αριθμούν δεκάδες χιλιάδες. 

Στις γραμμές της συσπειρώνονται κυρίως έμποροι και μικροαστοί, αλλά και Φαναριώτες και κοτζαμπάσηδες,οπλαρχηγοί και κληρικοί, πρόσωπα που θα διαδραματίσουν αγωνιστικό ρόλο (θετικό ή αρνητικό) στον αγώνα για την ανεξαρτησία. Αξιοσημείωτη και με γρήγορο ρυθμό είναιη εξάπλωση της Φιλικής και στην Κορινθία.

Με βάση το βιβλίο του Βαλέριου Μέξα «Οι Φιλικοί» το οποίο συνετάχθη σχεδόν αποκλειστικά επί του καταλόγου του Αρχείου Σέκερη κάναμε μια προσπάθεια προκειμένουνα εντοπίσουμετους Κορίνθιους Φιλικούς.Στο αρχείο περιλαμβάνεται και ο κατάλογος Ξάνθου,ενώ προσετέθησαν μερικοί Φιλικοί των οποίων η μύησις μαρτυρείται από τα αφιερωματικά των ή τα εφοδιαστικά διπλώματά των ανέκδοτα ή δημοσιευμένα.    

Τόσο ο κατάλογος Ξάνθου όσο καιτοΑρχείο Σέκερη είναι συντεταγμένοι επί τη βάσει των αφιερωτικών. Τα παραθέτουμε έτσι όπως αναγράφονται ακριβώς στα αρχεία.Σε κάθε Φιλικό αναγράφονται όσα στοιχεία περιέχονται και εις τα αφιερωματικά. Δηλαδή: α' το όνομα και επώνυμον, β' η πατρίς, γ' το επάγγελμα, δ' η ηλικία, ε' ο κατηχητής, ς' η προσφορά, ζ' ο χρόνος και ο τόπος της μυήσεως, η' η διεύθυνσις του αφιερωτικού, θ' το σήμα αφιερώσεως και καθιερώσεως. Οι αριθμοί μπροστά σε κάθε όνομα είναι ο αύξων αριθμός στο κατάλογο.

Οι Κορίνθιοι Φιλικοί κατά χρονολογία μύησης στην Φιλική Εταιρεία

1818

128.Θεοχάρης Ρέντης.—Προεστώς Κορίνθου.Χρόνων 30. Διά Αν­τωνίου Πελοπίδα.Γρ. 1000.

19Οκτωβρίου1818. Κόρινθος.

ΤωΑναστασίωΑβραμιώτη, Ζάκυνθον.

130. Χριστόδουλος Σμυρνιός. – Έμπορος εις Κόρινθον. Χρόνων 53. Διά Α. Πελοπίδα.Γρ. 50

20 Οκτωβρίου 1818. Κόρινθος.

Τω Ανδρέα Ιακώβου, Σμύρνην.

135. Γεώργιος Καλαράς – Κορίνθιος. Ιατρός.Χρόνων28. Διά του Θεοχάρη Ρένδη.Γρ. 200.

28 Οκτωβρίου1818. Κόρινθος.

Τωιατρώ Ιωάννη Κωλέτη, Ιωάννινα.

144.Πανούτζος Νοταράς.—Από Τρίκαλα της Κορίνθου. Προεστώς. Χρόνων 55. Διά τουιατρού Γεωργίου Καλαρά2.Γρ. 1000.

5Νοεμβρίου 1818. Τρίκαλα.

Τω Αρχιμανδρίτη Γρηγορίω, Κων/πολιν.

146.Σπυρίδων Δασίου.—Προεστώς Τρικάλων.Χρόνων30.Διά Γεωργίου Καλαρά.Γρ. 500. 

11 Νοεμβρίου 1818. Κόρινθος ή Τρίκαλα.

ΤωΑβραμίω, Κων/πολιν.

149.Ιωάννης Νοταράς.—Δοτόρος. Χρόνων 70. Διά τουΔοτώρ Γεωργίου Καλαρά.Γρ. 1000.

15Νοεμβρίου 181[8]2. Τρίκαλα της Κορίνθου.

ΤωαρχιμανδρίτιΓρηγορίω. Κων/πολιν.

Το χειρόγραφοτου Αρχείου Σέκερη έχει 1819 ως χρονολογία αλλά το λά­θος είναι φανερό. Στας5 Νοεμβρίου μυείται από τον Γ. Καλαρά ο Πανούτσος Νοταράς και στις 15 τουιδίου ο Ιωάννης.

176.Ιωάννης Δέστου.—Πολιτικός Τρικάλων της Κορίνθου. Χρό­νων 32. Διά Σπυρίδωνος Δασίου.Γρ. 500.

7 Δεκεμβρίου 1818.

Τω ΔιονυσίωΙεροκήρυκι, Σμύρνην.

190.Σωτήριος Νοταράς.—Προεστώς Τρικάλων Κορινθίας. Χρόνων 56. Διά Σπύρου Δασίου.Γρ. 1000.

30 Δεκεμβρίου 1818. Τρίκαλα.

ΤωΝικολάωΜουτζοπούλω, Οδέσσα.

1819

247.Κορίνθου Ζαχαρίας*.—Χρόνων 57. Δια του Θεοχάρη Ρένδη.

Γρ. 1000.

15. Φεβρουαρίου 1819.

Τω ανεψιώ του Γαβριήλ μοναχώ, Όρος.

* Ο Κορίνθου Ζαχαρίας άνηκε στη μεγάλη οικογένεια ΠερρούκατουΆργους, καιαπέθανε τοίδιο έτος 1819. Βλ. τη διαθήκη του εις τοΑρχείονΠερρούκα εις την Ιστ. και Εθν. Εταιρία. Κατά τον Φιλήμονα κατηχήθηκε απότοΝ. Παμπούκη. (Φιλ. Δοκ. σ. 204).

258. Δανιήλ. Παμπούκης.— Ηγούμενος της Παναγίας Βράχου.Χρόνων 40. Διά Νικηφόρου Παμπούκη. Γρ. 50.

27 Φεβρουαρίου 1819. Κόρινθος.

Τω Ησαΐα Αγιορείτη, Κων/πολις

320. Νικόλαος Κουϊμουντζόπουλος. — Κορίνθιος. Χρόνων 40. ΔιάΔανιήλ ΠαμπούκηΓρ. 50

20 Μαΐου 1819. Κόρινθος.

ΤωΓρηγορίωΒατοπεδινώ, Άγιον Όρος.

346. Πέτρος Σαλαμόνος.—ΠροεστώςΛεονταρίου. Χρόνων 45. ΔιάΔανιήλ ΠαμπούκηΓρ. 50

19 Ιουνίου 1819. Κόρινθος.

361. Αναγνώστης Οικονομόπουλος.—Σανδικεμένης του ΑγίουΓεωργίου, εις Κόρινθον. Χρόνων 50. Διά Γεωργίου Δασκαλοπούλου. Γρ. 200

27 Ιουνίου 1819. Κόρινθος.

ΤωΝικολάω Ιωάννου, εις Βασιλεύουσαν.

363. ΑθανάσιοςΜαρζέλος. Έμπορος. Μεγαρίτηςαπό τοΔερβενοχώρι. Χρόνων 33. Διά Γεωργίου ΔασκαλοπούλουΓρ. 300

3 Ιουλίου 1819. Κόρινθος.

Τω Παναγιώτη Ρήγα, εις Κων/πολιν.Με καταγωγή από το Σοφικό.

364. Νικόλαος Χριστοδούλου.—Από Σόλινα της Κυλλήνης3, εκ Καλαβρύτων. Πολιτικός. Χρόνων 34. Διατου Θεοχάρη Ρέντη Γρ. 150

3 Ιουλίου 1819. Κόρινθος.

Τω Γρηγορίω Χριστοδουλίδη, Κων/πολιν.

Σόλινα: Το αρχαίο Σόλιον επί  της Ζήρειας.

371. Χατζή Αναγνώστης Ιωάννου Ραύτης.—Προεστώς Κορίνθου.

Χρόνων 53. Διά Γ. ΔιδασκαλοπούλουΓρ. 400

15 Ιουλίου 1819. Κόρινθος.

ΤωΕυσταθίω Νικολάου, Κων/πολιν.

378. Αργύριος Χριστοδούλου – Από Σόλ[ι]ον της Κυλλήνης, εκ Καλαβρύτων. Χρόνων 29. Διά του αδελφού του Ν. Χριστοδούλου. Γρ. 150.

25 Ιουλίου 1819. Σόλ[ι]ον.

Τω Ιακώβω Λαυριώτη, Κων/πολιν.

385. Ανδρέας Νοταράς.—Προεστώς Κορίνθου. Χρόνων.... Διά του Πανούτζου Νοταρά Γρ. 1000

α' Αύγουστου 1819. Τρίκαλα.

ΤωδιδασκάλωΔιονυσίω, εις Χίον.

387. Δημητράκης Ρωλογάς Κυριάκου.— Ευριπαίος. Χρόνων 45.

Διά τουπρωτοσυγγέλουΣιναΐτου και ηγουμένου Ταξιαρχών Αμβροσίου.

Γρ. 50

α' Αύγουστου 1819. Κόρινθος.

Τωηγουμένω Ωρολογά, Κων/πολιν.

388. Κύριλλος Αρχιμανδρίτης.— Επίτροπος Κορίνθου. Χρόνων49. Διά Αμβροσίου Σιναΐτου. Γρ. 400

α' Αύγουστου 1819. Κόρινθος.

ΤωΓρηγορίωΔιδασκάλω Ανδρεάδη, Κων/πολιν.

389. Διδάσκαλος Ησαΐας.— Χρόνων 55. Διά του Γεωργίου Καλαρά ιατρού, αδελφού του. Γρ. 200

6 Αύγουστου 1819.

ΤωΠανοσιολογιωτάτωΙωάσαφ, είςΒλογοκά.

391. Γρηγόριος Ιερομόναχος.— Ηγούμενος μοναστηρίουΔερβενοχωρίου. Διά Αθανασίου Μαρζέλου. Γρ. 300

Αύγουστου 1819. Μοναστήρι Σαλαμίνος.

Τω ΑντωνίωΓεωργίω, Κων/πολιν.

401. Δημήτριος Ιερεύς.— Κορίνθιος. Χρονών 50. Διά του ΔανιήλΠαμπούκη. Γρ. 50

α' Σεπτεμβρίου 1819.

Τω ΠροηγουμένωΠαρθενίω, Αγ . Όρος.

420. Δαμαλών Ίωνας.— Χρόνων 40. Διά του Θεοχάρη Ρένδη,Γρ. 800

9 Οκτωβρίου 1819.

Τω Ιωάννη Βελισσαρίου, Κων/πολιν.

Πρβλ. Φιλ. Α'. σ. 351. Εις τον κατάλογοντουΦιλήμονοςεν τούτοις δενπεριέχεται οΔαμαλών Ιωνάς.

426. Δημήτριος Ιερεύς.— Οικονόμος και επίτροπος του Αγίου Κορινθίας.

Χρόνων 45. Διά Δανιήλ Παμπούκη. Γρ. 100

α' Νοεμβρίου 1819. Κόρινθος.

ΤωΔημητρίω Κωνσταντίνου, εις Κων/πολιν.

448. Αμβρόσιος ΠρωτοσύγγελοςΣιναΐτης. Ηγούμενος των Ταξιαρχών,μετόχι τουΣίνα, εις την επαρχίαν της Κορίνθου. Χρόνων 45.

Διά Δανιήλ Παμπούκη. Γρ. 200

Τω ηγουμένωΣιναΐτητου Αγίου Ιωάννου, Ιωακείμ, εις Κων/πολιν.

Η μύησίς του έγινε ασφαλώς μετά τας 27 Φεβρουαρίου 1819 οπότε εμυήθηο κατηχητής του Δανιήλ Παμπούκης και προ της 1ης Αυγούστου οπότε ο Αμβρόσιος Σιναΐτης αναφέρεται ότιεκατήχησε τον επίτροπον Κορίνθου Αρχ.Κύριλλον. (αρ. 388).

1 8 2 0 .

460. Βασίλειος Διδασκαλόπουλος.— Περαχωρίτης— Δερβένι της Κορίνθου. Έμπορος. Χρόνων 24. Διά του ηγουμένου Γρηγορίου ΧατζήΑθανασίου Κανέλλου. Γρ. 250

17 Φεβρουαρίου 1820. Μέγαρα.

Τω ΚωνσταντίνωΠετρή, εις Κων/πολιν.

466. Σπυρίδων Αντωνίου Μαρκέλλου.— Αιγινίτης. ΈμποροςΧουνών 46. Διά του ηγουμένου της Σαλαμίνος Γρηγορίου. Γρ. 300

α' Μαρτίου 1820.

ΤωΓεωργίωΓελεδά, Κων/πολιν.

477. Παπαθανάσιος.— Ηγούμενος της μονής τουΣωτήρος εις τα Δερβενοχώρια της Κορίνθου. Χρόνων 55. Διά του Ελευθερίου εκ Μεγάρων.Γρ. 300

3 Απριλίου 1820, Μέγαρα.

Τω Χατζή Σωτήρι Γεωργίου, εις Βασιλεύουσαν.

499. Νικόλαος Καλαράς.— Κορίνθιος. Δοτόρος. Χρόνων 34. Δια του Γεωργίου Καλαρά.

2 Ιουλίου 1820. Ξάνθη.

Τω Κοσμά ηγουμένω της Φανερωμένης και λοιποίςπατράσιν, εις Κόρινθον.

*Ο κ. Αναστάσιος Λυμπερίου είναι Οικονομολόγος, Διδάκτωρ ΠαντείουΠανεπιστημίου. Στην έρευνα με βοήθησε και ο υιός μου Δημήτρης Λυμπερίου.