Στην πραγματικότητα επρόκειτο για ό,τι ονομάζεται διεθνώς autogolpe (αυτοπραξικόπημα): δεν ήταν κάποιος εξωτερικός προς τις εγκατεστημένες εξουσίες παράγοντας που επιχείρησε να καταλύσει τις συνταγματικές ελευθερίες, αλλά ο ίδιος ο αρχηγός του κράτους, σε συνέχεια ενός ιδιόμορφου πολέμου με το κοινοβούλιό του.
Ο πρόεδρος Γιουν σοκ-γελ, ο οποίος ανήλθε στην εξουσία τον Μάιο του 2022, ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά την κήρυξη στρατιωτικού νόμου, επικαλούμενος παράλυση του κράτους, λόγω της στάσης της αντιπολίτευσης, η οποία συμβαίνει πάντως να διαθέτει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, στην εκπόνηση νέου προϋπολογισμού. Ο Γιουν έκανε λόγο για "κομμουνιστικό κίνδυνο” και για "εσωτερικούς εχθρούς” οι οποίοι ελέγχονται από το γειτονικό καθεστώς της Βόρειας Κορέας.
Δεν μπόρεσε ωστόσο να πείσει ούτε το ίδιο του το κόμμα. Μετά από μία δραματική βραδιά κατά την οποία το κοινοβούλιο βρέθηκε υπό στρατιωτικό κλοιό, οι 190 (επί συνόλου 300) παριστάμενοι βουλευτές υπερψήφισαν την ακύρωση της επιβολής στρατιωτικού νόμου και λίγο αργότερα ο Γιουν ανακοίνωσε ότι υπαναχωρεί, για να βρεθεί σήμερα να δέχεται πανταχόθεν πιέσεις να παραιτηθεί.
Είχε μεσολαβήσει η σύσταση των ΗΠΑ (που όλες τις πρώτες ώρες "παρακολουθούσαν" τις εξελίξεις χωρίς να προβούν σε καταδίκη) να εισακούσει ο Γιουν το κοινοβούλιο και ακολούθησε η "ανακούφιση" την οποία εξέφρασε ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Άντονι Μπλίνκεν για την άρση του στρατιωτικού νόμου και την απομάκρυνση του στρατού από τη Σεούλ.
Ωστόσο, τα πράγματα είναι περισσότερο περίπλοκα από τα να θεωρήσει κανείς απλώς ότι ένας "ιδιόμορφος” πρόεδρος υπερέβη τα εσκαμμένα.
Ο αναλυτικός κατάλογος απαγορεύσεων τον οποίο είχε εκδώσει, σαν έτοιμος από καιρό, ο στρατός σε εφαρμογή των αρχικών αποφάσεων του Γιουν δείχνει ότι το νοτιοκορεατικό "βαθύ κράτος” ήταν πλήρως συντονισμένο με τις αποφάσεις του προέδρου.
Εντυπωσιάζει άλλωστε το γεγονός ότι ιδιαίτερη μνεία γινόταν στην επιστράτευση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού. Όμως οι πρόσφατες παρατεταμένες και εντέλει νικηφόρες κινητοποιήσεις του απέναντι σε νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας δείχνουν σε ποιο υπέδαφος κοινωνικής αναταραχής εκτυλίχθηκαν οι πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου 24ώρου.
Παρότι το παρελθόν της χώρας είναι βεβαρυμένο, καθώς η κοινοβουλευτική δημοκρατία λειτουργεί απρόσκοπτα μόνο από τη δεκαετία του '80 και εξής, η εμπέδωση των δημοκρατικών κανόνων θεωρούνταν αρκούντως εμπεδωμένη ώστε το "αυτοπραξικόπημα" του Γιουν να προκαλέσει σοκ. Τα δε ισχυρά αντανακλαστικά των Νοτιοκορεατών κατέβασαν πολλούς από αυτούς στον δρόμο, ώστε να υπερασπισθούν το κοινοβούλιο.
Από αρκετές απόψεις η περίπτωση της Νότιας Κορέας θυμίζει αυτήν της γειτονικής μας Τουρκίας: το πέρασμα από τη δικτατορική στη δημοκρατική διακυβέρνηση υπήρξε αρκούντως ελεγχόμενο, ώστε να μην εξαρθρωθεί το "βαθύ κράτος”, το οποίο λειτουργεί ως ένας αφανής σκληρός πυρήνας αυταρχισμού ανάμεσα στο άκρως φιλελεύθερο τυπικό θεσμικό πλαίσιο και τις προωθημένες δημοκρατικές ευαισθησίες της κοινωνίας.
Είναι άλλωστε η Νότια Κορέα ζωντανό "απομεινάρι” της φονικότερης σύγκρουσης του Ψυχρού Πολέμου, αυτής που άφησε την κορεατική χερσόνησο διαιρεμένη από την πλέον οχυρωμένη γραμμή ανακωχής στον κόσμο, δίχως συνθήκη ειρήνης από το 1953 μέχρι σήμερα, και χιλιάδες Αμερικανούς στρατιώτες ανεπτυγμένους στον Νότο.
Στις σημερινές νεοψυχροπολεμικές συνθήκες, οπότε η Νότια Κορέα παίζει κομβικό ρόλο στους αμερικανικούς σχεδιασμούς ανάσχεσης της αναδυόμενης Κίνας μαζί με την Ιαπωνία, κάθε είδους ένταση στην κορεατική χερσόνησο αποτελεί σήμα συναγερμού για τη διεθνή ασφάλεια.
Ο Γιουν μοιάζει με έναν ηγέτη βγαλμένο από το δυστοπικό μέλλον της εποχής Τραμπ. Ο άλλοτε Γενικός Εισαγγελέας ο οποίος κέρδισε οριακά τις προεδρικές εκλογές, ενσαρκώνει ένα ιδιόμορφο κράμα οικονομικού υπερφιλελευθερισμού, κοινωνικού συντηρητισμού και αυταρχισμού, έχοντας λ.χ. αφιερώσει όλη την έως τώρα θητεία του στην καταγγελία του "εσωτερικού εχθρού” και έχοντας καταργήσει το υπουργείο Ισότητας των Φύλων, με τη λογική ότι ο φεμινισμός ευθύνεται για το δραματικό πρόβλημα υπογεννητικότητας της χώρας. Τα δε chaebol, οι οικογενειακοί επιχειρηματικοί όμιλοι που δεσπόζουν στη νοτιοκορεατική οικονομία, πιέζουν διαρκώς για κινήσεις περαιτέρω ιδιωτικοποιήσεων και περιστολής του κοινωνικού κράτους.
Έστω και έτσι, όμως, το γεγονός ότι μια εκσυγχρονισμένη χώρα που πρωταγωνιστεί στη διεθνή οικονομία είναι δυνατόν να περάσει εν μία νυκτί σε καθεστώς στρατιωτικού νόμου αποτελεί το πιο ανησυχητικό σημάδι των νέων καιρών.
Κώστας Ράπτης
capital.gr
