Είχε τα πάντα! Δόξα, χλιδή, λεφτά, διάσημους και ξακουστούς φίλους. Ο διασυρμός και η διαπόμπευση όμως δεν απέχουν πολύ και ο Κωνσταντίνος Κουτσούδης έζησε το πιο σκληρό πρόσωπό τους. Τη διαπόμπευση μέχρι την καταστροφή. Από φθόνο; Γιατί ποτέ δεν τον κατάλαβαν; Ποιος ξέρει… Μπορεί το όνομα Κωνσταντίνος Κουτσούδης (ο οποίος σαν σήμερα το 1987 πέθανε) να μην σας λέει πολλά, αλλά στους παλαιότερους ιδίως, το Αλέξανδρος Ιόλας φέρνει στη θύμησή τους, πολλές εικόνες και ιστορίες.
Ο Ιόλας ήταν ξακουστός εραστής της τέχνης, των αρχαίων, πλούσιος γκαλερίστας, φίλος του Τσαρούχη, της Μελίνας Μερκούρη, της εγγονής του Ρούζβελτ Θεοδώρας και όποιου άλλου διάσημου μπορείτε να φέρετε στο μυαλό σας και που ακόμα και η φαντασία σας αδυνατεί να φτάσει. Ήταν αυτός που ανακάλυψε-αποκάλυψε τον Άντι Γουόρχολ, αυτός που φιλοξενούσε στην πανάκριβη και «κεντημένη» με μάρμαρο, διακοσμημένη με αρχαία βίλα του στην Αγία Παρασκευή, τον κάθε παγκοσμίως διάσημο της εποχής. Που έκανε παρέα με την Κοτοπούλη, τον Σικελιανό, τη Νέλλη Σεραϊδάρη που τον φωτογράφιζε να χορεύει στον Παρθενώνα.
Το «πρόσωπο» που αγαπούσαν τα περιοδικά, αλλά «μίσησε» ο κόσμος.
Από χορευτής στο Παρίσι…
Ο Αλέξανδρος Ιόλας, για να τα πάρουμε λίγο με τη σειρά τα πράγματα, λεγόταν Κωνσταντίνος Κουτσούδης. Αρχικά θριάμβευσε ως χορευτής στη Γερμανία, ενώ με την άνοδο του ναζισμού έφυγε από το Βερολίνο για το Παρίσι που θεωρούνταν η «μέκκα» του χορού. Το 1940 ανέπτυξε φιλία με την Θεοδώρα Ρούσβελτ, την εγγονή του Αμερικανού Προέδρου των ΗΠΑ, η οποία ήταν αυτή που τον «βάφτισε» Αλέξανδρο Ιόλα.
… γκαλερίστας στη Γενεύη
Αφού εγκατέλειψε τον χορό, μετά τις περιοδείες στην Βραζιλία, ανακάλυψε τον Άντι Γουόρχολ, ενώ έκανε και την πρώτη του έκθεση, σε μια σειρά εικονογραφήσεων διηγημάτων του Τρούμαν Καπότε. Μόλις είχε αρχίσει η ανοδική του πορεία. Η αγάπη του για τα έργα και την τέχνη, τον οδήγησαν στο να ανοίξει την πρώτη του γκαλερί στη Γενεύη το 1963.
Τον καιρό που προσπαθούσε να επιβάλλει τον Τσαρούχη στο εξωτερικό, γνωρίστηκε με τον Πικιώνη στον οποίο ανέθεσε να του χτίσει ένα σπίτι, σε ένα σημείο ανάμεσα σε αμπελώνες στην Αγία Παρασκευή. Ο Ιόλας ήθελε τον χώρο για να βάζει τα έργα του, αλλά στη συνέχεια τον μετέτρεψε σε μια μεγαλοπρεπή βίλα «ντυμένη» και διακοσμημένη με αρχαία ελληνικά, κυκλαδικά, βαβυλωνιακά αντικείμενα, ρωμαϊκές κολώνες, βυζαντινές εικόνες και έργα των πολλών καλλιτεχνών του 20ού αιώνα.
Σε αυτή τη βίλα φιλοξενούσε τους διάσημους φίλους τους και τα θρυλικά πάρτι που έγραψαν ιστορία στην αθηναϊκή νύχτα. Δεν έκρυψε ποτέ ότι ήταν ομοφυλόφιλος, ίσα ίσα που έλεγε ότι οι Έλληνες ήταν οι καλύτεροι εραστές του κόσμου!
Έγινε αντιπαθής στην κοινωνία
Μπορεί να ήταν διάσημος και ξακουστός στις τάξεις της ελιτίστικης κοινωνίας, ωστόσο ο απλός κόσμος τον έμαθε όταν ο Ζάχος Χατζηφωτίου άρχισε να τον προβάλλει στον «Ταχυδρόμο». Στην κοινωνία δεν έγινε αποδεκτός. Τουναντίον, προκάλεσε πολλά αρνητικά σχόλια προς το πρόσωπό του. Έγινε αντιπαθής, καθώς δεν άρεσε αυτό που εκπροσωπούσε: Ντυμένος με μανδύες χρυσοποίκιλτους, εσάρπες, γούνες, φαντεζί πουκάμισα και παπούτσια.
Η οργή ήρθε όταν στη συνέντευξη του στην Όλγα Μπακομάρου στη «Γυναίκα» παρουσιάστηκε ως ηγεμόνας, υπερόπτης, που μιλούσε απαξιωτικά για όλους. Από τον πρωθυπουργό και τους πολιτικούς μέχρι τους κοσμικούς. «Ο Παρθενώνας ήταν μια μικρή έκφραση του 5ου αιώνα και της παρακμής του, ήταν γελοίος. Πιο ωραίος ήταν κατεστραμμένος» είχε πει με τον κόσμο να αντιδρά.
Η «προδοσία» και η «πτώση»
Η «πτώση» όμως ήρθε εκ των έσω. Ο Τσαρούχης είχε γνωρίσει τον (αποτυχημένο) ηθοποιό Αντώνη Νικολάου, ο οποίος ήταν ομοφυλόφιλος και ντυνόταν γυναίκα, μοιάζοντας με τη Μαρία Κάλλας. Ο Τσαρούχης ήταν αυτός που τον βάφτισε «Μαρία Κάλλας» και όταν τον γνώρισε στον Ιόλα, τον έχρισε οικονόμο του σπιτιού.
Η «Μαρία Κάλλας» όμως, όπως αναφέρει η «Μηχανή του Χρόνου», τον έκλεβε και έτσι ο Ιόλας αποφάσισε να την διώξει από το σπίτι. Τότε «γεννήθηκε» στο μυαλό της η εκδίκηση. Πήγε στις εφημερίδες και τον κατηγόρησε για παιδεραστία, αρχαιοκαπηλία και χρήση ναρκωτικών. Αμέσως ξεκίνησε ένα ανελέητο και λυσσαλέο μπαράζ επιθετικών δημοσιευμάτων για τον Ιόλα, με τον Τύπο – αλλά και την κοινωνία- να φαίνεται πως δεν είχε καταλάβει επακριβώς, ούτε τι άνθρωπος ήταν, ούτε τις ιδιαιτερότητές του.
Διψούσαν για «αίμα»…
Η «Αυριανή» πρωτοστάτησε σε όλο αυτό και ο Αλέξανδρος Ιόλας διάβαζε πηχυαίους τίτλους, όπως «Ο σάπιος Ιόλας και η σαπίλα των άλλων», «Υψηλή σαπίλα: Ασέλγειες και ναρκωτικά», «Καλός κόσμος και υπόκοσμος στην αγκαλιά του Ιόλα», «Γνωστοί Αθηναίοι σε όργια του Ιόλα. Παραπέμπονται για πopνεία – παιδεραστία». Ποιοί υπέγραφαν τα ρεπορτάζ; Ονόματα όπως Μάνος Χάρης, Αιμίλιος Λιάτσος, Αγγελική Νικολούλη, Άρης Πορτοσάλτε, Θοδωρής Δρακάκης αλλά και Γιώργος Μαύρος.
Ο Ιόλας γνώριζε έναν πρωτοφανή διασυρμό που δεν θα σταματούσε αν δεν τον κατέστρεφε. Γρήγορα πολλοί «φίλοι» του γύρισαν την πλάτη. Το τηλέφωνο έπαψε να χτυπάει, οι επαφές με την ελιτίστικη κοινωνία έκοψαν, ξεκίνησαν τα οικονομικά προβλήματα. Συν τοις άλλοις, τις γκαλερί τις είχε χαρίσει σε εραστές του.
Δεν μπορούσε να ξεπεράσει τη χλεύη
Αυτό που τον πείραξε όμως πάρα πολύ, ήταν η κατακραυγή του κόσμου. Ένα βράδυ, βγαίνοντας από τη «Ζουμπουλάκη» στην πλατεία Κολωνακίου, κάποιοι που καθόντουσαν στη διπλανή καφετέρια άρχισαν να τον κοροϊδεύουν «να τη, η γριά τσατσά». Το πήρε κατάκαρδα. Για εβδομάδες το έφερε βαρέως και δεν μπορούσε να το ξεπεράσει.
«Η συλλογή χάθηκε»
Όταν η Μάρω Λάγια, βρέθηκε στο πλευρό του Ιόλα, όταν επέστρεψε από την Αμερική για μια σοβαρή εγχείρηση στην καρδιά του, μπήκαν στη βίλα στην Αγία Παρασκευή, αντικρίζοντας τα περισσότερα δωμάτια άδεια. Στο Μακεδονικό Μουσείο βρίσκεται σήμερα το μόνο τμήμα της συλλογής Ιόλα που πρόλαβε να σωθεί στην Ελλάδα.
«Η συλλογή χάθηκε πριν από τον θάνατό του. Η αδελφή του είχε προλάβει και είχε στείλει έξω ένα μεγάλο μέρος. Βλέποντας τους άδειους χώρους, μου είπε “παιδί μου, η σύγχρονη τέχνη πάει μπροστά, θα πάρουμε καινούργια”», είχε πει η Λάγια.
Η αθώωση για την αρχαιοκαπηλία
Μόλις, πέντε μήνες πριν από τον θάνατό του, ο Αλέξανδρος Ιόλας βρέθηκε απέναντι στον 13ο Τακτικό Ανακριτή για την υπόθεση αρχαιοκαπηλίας. Παρέθεσε 8 χοντρά ντοσιέ, τα οποία αποδείκνυαν για κάθε αντικείμενο που είχε στην κατοχή του, την προέλευσή του. Ο ανακριτής τον διαβεβαίωσε ότι θεωρούσε την υπόθεση λήξασα και ότι το μόνο που έπρεπε να κάνει ήταν να αποκαταστήσει το όνομά του στον Τύπο, καθώς αυτό που ουσιαστικά είχε κάνει, ήταν σαν να είχε επαναπατρίσει 2.500 αρχαία.
Το πλιάτσικο στη βίλα
Ο Ιόλας μεταφέρθηκε στη Νέα Υόρκη ως ασθενής με AIDS και γρήγορα οι γείτονες αντίκρισαν φορτηγά έξω από τη βίλα του που φόρτωναν καθημερινά μεγάλα κιβώτια. Μέσα στο σπίτι έγινε μεγάλο πλιάτσικο, διαρρήξεις, ξήλωναν ακόμα και τα μάρμαρα από τους τοίχους. Λεηλάτησαν τα πάντα. Προτού καν τεθεί θέμα κληρονομίας, περνούσαν τα αρχαία στο απέναντι σπίτι, τα οποία κατέληξαν τελικά στην κόρη της Σύλβια ντε Κουέβας στην Αμερική.
Ο Ιόλας πέθανε σαν σήμερα στις 8 Ιουνίου 1987 και ακόμα και σήμερα το ερώτημα παραμένει για τα 10.000 έργα τέχνης που είχε στην κατοχή του. Ποιος τα πήρε όλα αυτά; Γιατί η Πολιτεία δεν έκανε τίποτα να τα προστατέψει, να τα στεγάσει στα μουσεία της χώρας;
gazzetta.gr
