Πρόσφατα ο Χρήστος Χωμενίδης έγραψε ένα άρθρο στο Capital για τα αποτελέσματα των εξετάσεων της PISA και τις ταξικές διαφοροποιήσεις στις επιδόσεις των μαθητών. Όπως σωστά σημείωνε, όλοι γνωρίζουμε ότι το ελληνικό σχολείο πάσχει, γι΄αυτό και όσες οικογένειες θέλουν να επενδύσουν στη μόρφωση των παιδιών τους, τα στέλνουν στο φροντιστήριο και όσοι έχουν την οικονομική άνεση τους κάνουν και ιδιαίτερα. Έτσι θα σπουδάσουν σε καλές Σχολές, θα φύγουν στο εξωτερικό για μεταπτυχιακά, θα βρουν καλές δουλειές. Για τους κάτω, έγραφε ο Χρήστος Χωμενίδης, θα μείνουν οι κακοπληρωμένες δουλειές, αυτές που δεν απαιτούν μόρφωση και δεξιότητες.
Ετσι κι αλλιώς, προσέθετε, τα παιδιά αυτά είναι "εξ απαλών ονύχων εθισμένα στα Instagram, στο Tik Tok και σε όποια άλλη εφαρμογή προκύψει". Δεν ξέρω αν το έγραψε τυχαία ή είχε διαίσθηση, αλλά έπεσε διάνα.
Γιατί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα συμπεράσματα του διαγωνίσματος της PISA, συμπέρασμα που αφορά όλα τα παιδιά από όλες τις χώρες που μετείχαν και όχι μόνο τα ελληνόπουλα, είναι ότι πιθανώς οι κακές τους επιδόσεις -που έχουν μάλιστα και παρελθόν, από το κακό στο χειρότερο πάμε εδώ και χρόνια- να έχουν σχέση με τη χρήση του κινητού.
Με δυο λόγια, φαίνεται ότι οι μαθητές που αφιερώνουν πολύ χρόνο στο κινητό τους τα πάνε χειρότερα στο σχολείο, εμποδίζουν και τους συμμαθητές τους να προοδεύσουν αποσπώντας την προσοχή τους από τα μαθήματα και -ακούστε και αυτό- νιώθουν άβολα και δυσάρεστα με τη ζωή τους. Εχουν δηλαδή και ψυχολογικές συνέπειες.
Σύμφωνα με μελέτες, η ψυχική υγεία των μαθητών σε όλο τον κόσμο άρχισε να παρουσιάζει σημάδια υποχώρησης από το 2012 και μετά, ακριβώς δηλαδή την εποχή που έκαναν την εμφάνισή τους τα smartphones και τα social media. Δεν είναι τυχαίο το εύρημα ότι οι μισοί μαθητές που συμμετείχαν στις εξετάσεις της PISA δήλωσαν ότι ένιωθαν άγχος και εκνευρισμό αν δεν είχαν το κινητό τους κοντά, όπως δεν είναι μάλλον τυχαίο, και το ότι αυτοί οι μαθητές ήταν οι λιγότερο ευχαριστημένοι με τη ζωή τους.
Να το θέσουμε και διαφορετικά:
Δεν ξέρω ποιος το είπε ή ποιος το έγραψε, όσο και αν το γκούγκλαρα δεν το βρήκα, αλλά είχε απόλυτο δίκιο. Το διάβασμα δεν είναι μια φυσική διαδικασία, είναι κάτι που μαθαίνεται και απαιτεί και μια πειθαρχία. Αν τα σημερινά παιδιά αφιερώνουν όλο τον χρόνο τους στην οθόνη, δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να διαβάσουν. Η απόσπαση προσοχής γίνεται χρόνιο φαινόμενο. Και αυτό εμποδίζει τη μόρφωσή τους και την εξέλιξή τους.
Συνηθίζουν να αφιερώνουν την προσοχή τους σε ανώδυνα βιντεάκια 2-3 λεπτών και γρήγορα βαριούνται. Πώς μετά να κάτσουν να διαβάσουν ένα βιβλίο 500 σελίδων; Αλλά φυσικά ικανοποιητική μόρφωση με βιντεάκια δεν νοείται. Αν δεν διαβάσεις δεν πας πουθενά… Γι΄αυτό και ορισμένοι συζητούν στα σοβαρά, να απαγορευθούν τελείως τα κινητά από τα σχολεία. Νομίζω ότι έχουν δίκιο. Και θα έπρεπε να το δούμε και στην Ελλάδα και στα ελληνικά σχολεία.
Ξαναγυρίζω στα συμπεράσματα της PISA, έτσι όπως τα ανέλυσε ο Derek Thompson για το περιοδικό "Atlantic". Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι μαθητές που αφιερώνουν λιγότερο από μια ώρα χρόνου στις εφαρμογές και τις πλατφόρμες, είχαν 50 βαθμούς υψηλότερη βαθμολογία στα μαθηματικά, σε σχέση με εκείνους τους μαθητές που αφιέρωναν πάνω από 5 ώρες. (Ορισμένες φορές η στατιστική μας λέει το αυτονόητο. Όταν αφιερώνεις 5 ώρες στο κινητό βλέποντας βιντεάκια, πώς θα αποδώσεις σε οτιδήποτε…)
Ένα δεύτερο συμπέρασμα είναι όμως ότι η χρήση των κινητών στα σχολεία δημιουργεί μια γενικότερα πιο χαλαρή ατμόσφαιρα και όπως σημειώνει ο Andreas Schleicher, που ήταν επικεφαλής της έρευνας της PISA, και οι μαθητές που δηλώνουν ότι νιώθουν ότι η χρήση των κινητών από τους συμμαθητές τους τους αποσπά την προσοχή, επίσης είχαν χαμηλές επιδόσεις στα μαθηματικά. Τρίτον, οι μισοί μαθητές δήλωσαν ότι ένιωθαν άγχος όταν δεν είχαν το κινητό μαζί τους και αυτή η "αγωνία του κινητού" φαίνεται ότι επηρεάζει το πόσο καλά τα πάνε στις εξετάσεις.
Υπάρχουν και άλλα στοιχεία και δεδομένα. Οι μαθητές -σύμφωνα με αυτές τις μελέτες- που είναι κολλημένοι στο κινητό τους, παίρνουν λιγότερες σημειώσεις και συγκρατούν λιγότερες πληροφορίες από το μάθημα στην τάξη, οι μαθητές που στέλνουν συνεχώς μηνύματα έχουν χειρότερες επιδόσεις στα μαθήματα και -αυτό είναι το καλύτερο- οι μαθητές που υποχρεώθηκαν να παραδώσουν το κινητό τους σε πειράματα που έγιναν στα σχολεία, τελικά έγραψαν καλύτερα στις εξετάσεις.
Με άλλα λόγια φαίνεται ότι τα smartphones έχουν εξελιχθεί σε όπλα μαζικής απόσπασης προσοχής για τους μαθητές και αυτό απαιτεί μια απάντηση. Όπως έγραψε ένας ψυχολόγος και αναφέρεται στο άρθρο που επικαλούμαι στο "Atlantic", και μόνο η παρουσία ενός κινητού στο οπτικό μας πεδίο, μας αποσπά την προσοχή. Ακόμα και ένα κλειδωμένο κινητό στην τσέπη μας ή πάνω στο τραπέζι, φωνάζει για να μας αποσπάσει την προσοχή.
Αυτά είναι τα δεδομένα, τώρα πρέπει να γίνει σοβαρή συζήτηση για το πώς θα αντιμετωπιστεί το φαινόμενο. Ο Χρήστος Χωμενίδης έγραφε, πάλι σωστά, ότι μια απόφαση να απομακρυνθούν τα κινητά από τις τάξεις θα βρει αντιμέτωπους τους καθηγητές και τους γονείς που δεν θα θέλουν να δυσκολέψουν και να ζορίσουν τους κανακάρηδές τους. Αλήθεια λέει, χαμός Θα γίνει στα σχολεία, επανάσταση. Αλλά μετά μην μας εκπλήσσουν οι επιδόσεις μας στην PISA. Ούτε ότι ένα σημαντικό ποσοστό αποφοίτων των πανεπιστημίων μας είναι λειτουργικά αναλφάβητοι!
Του Μανόλη Καψή
capital.gr
